Ook wanneer de verdachte een schuldbekentenis heeft getekend na het tanken maar de daarin vervatte afspraken tot betaling niet nakomt, kan dit onder omstandigheden diefstal of verduistering van brandstof opleveren.

Beoordelingskader tekenen schuldbekentenis bij tanken zonder te betalen

In HR 20 maart 2018,  ECLI:NL:HR:2018:367 deed zich de bijzondere omstandigheid voor dat de verdachte niet direct na het tanken is weggereden, maar zich naar de kassamedewerker heeft begeven en heeft kenbaar gemaakt dat hij op dat moment niet in staat was voor de getankte benzine te betalen. Vervolgens heeft hij een schuldbekentenis getekend, waarin hij heeft toegezegd om binnen een bepaalde termijn alsnog aan zijn betalingsverplichting te voldoen. Deze verplichting is hij evenwel niet nagekomen. De bewezenverklaring ziet op vier feiten met een gelijksoortige modus operandi.

Het tanken levert reeds een voltooide wegneming van de benzine oplevert. Een schuldbekentenis die daarna wordt getekend, doet daaraan niet af. Het ligt evenwel niet in de rede onder die omstandigheden er in het algemeen van uit te gaan dat een dergelijke handelwijze naar zijn uiterlijke verschijningsvorm ertoe strekt de benzine zich wederrechtelijk toe te eigenen. Het niet terstond wegrijden maar een schuldbekentenis tekenen zou mogelijk zelfs als een contra-indicatie kunnen worden gezien voor kwade bedoelingen. In Engeland en Wales leverde de omstandigheid dat een schuldbekentenis was getekend om die reden problemen op bij het bewijs van theft.

Daarmee is echter niet alles gezegd. Een schuldbekentenis kan ook een middel zijn om het wegrijden met benzine te vergemakkelijken, zonder dat de weggebruiker de intentie heeft aan zijn betalingsverplichting te voldoen. Naar Nederlands recht komt het aan op het bewijs dat ten tijde van het wegnemen, dus van het tanken, het oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening bestond, zonder dat van een soort bewijsvermoeden kan worden gesproken als het geval is bij terstond wegrijden zonder te betalen. Redengevend voor het bewijs van het oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening zou bijvoorbeeld kunnen zijn de omstandigheid dat de verdachte het tekenen van een schuldbekentenis zonder naderhand alsnog te betalen als modus operandi in meer gevallen heeft gehanteerd. De enkele omstandigheid dat toestemming is gegeven om weg te rijden met de volgetankte auto doet er in een dergelijke benadering niet aan af dat bij de verdachte reeds op het moment van het tanken het oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening aanwezig was. De diefstal was in dat geval reeds met het tanken voltooid.

Jurisprudentie bij tekenen schuldbekentenis bij tanken zonder te betalen

In de jurisprudentie zien we verschillende uitspraken waarbij de verdachte na het tanken een schuldbekentenis heeft getekend.

Geen diefstal of verduistering

Hof Den Haag 16 juni 2015, ECLI:NL:GHDHA:2015:1591
Bij arrest van 16 juni 2015 sprak het gerechtshof Den Haag de verdachte vrij van de ten laste gelegde diefstal van benzine. In deze zaak had de verdachte na het tanken bij de kassamedewerker kenbaar gemaakt niet te kunnen betalen, waarna hij een schuldbekentenis tekende en met toestemming wegreed. Het hof overweegt dat het algemeen gebruik is dat men bij een tankstation eerst tankt en zich daarna ter betaling naar de kassa begeeft, zodat het tanken op zichzelf nog geen wegnemingshandeling impliceert. Nu de verdachte zich na het tanken naar de kassa heeft begeven, een schuldbekentenis heeft ondertekend en daarna met toestemming is weggereden, kan volgens het hof niet worden gezegd dat de verdachte de benzine op het moment van vertrek van het tankstation (of op enig moment daarna) heeft weggenomen met het oogmerk zich deze benzine wederrechtelijk toe te eigenen.

Diefstal vanwege meerdere schuldbekentenissen en niet kunnen betalen

Hoge Raad van 7 oktober 2014, ECLI:NL:HR:2014:3844
In de zaak die ten grondslag lag aan het ongepubliceerde arrest van de Hoge Raad van 7 oktober 2014 (ECLI:NL:HR:2014:3844) had het hof de verdachte schuldig bevonden aan diefstal van benzine (Hof Arnhem-Leeuwarden 22 november 2013, parketnummer 21-006029-13). De verdachte had schuldbekentenissen getekend na het tanken. In hoger beroep werd namens de verdachte het verweer gevoerd dat om die reden het oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening niet kon worden bewezen. Het hof verwierp het verweer en leidde het oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening af uit de omstandigheid dat de verdachte telkens volgens hetzelfde patroon bij het tanken te werk was gegaan. Hij tankte voor ongeveer hetzelfde bedrag, meldde zich vervolgens bij de kassa en maakte kenbaar dat hij niet kon betalen, beloofde terug te komen om te betalen en/of tekende een schuldbekentenis, maar kwam geen van deze beloftes na en liet de rekeningen onbetaald. Het hof oordeelde vervolgens dat hieruit kan worden afgeleid dat de verdachte op het moment van tanken niet het voornemen had om aansluitend te gaan betalen, maar telkens het oogmerk had om de brandstof weg te nemen zonder af te rekenen. Het hof nam daarbij in aanmerking dat de verdachte op de enige zich in het dossier bevindende schuldbekentenis een ander adres dan zijn GBA-adres had ingevuld, zodat het voor de benadeelde werd bemoeilijkt de verdachte te traceren. Voorts stond het kenteken van de auto op een andere naam dan die van de verdachte. In cassatie werd onder verwijzing naar de schuldbekentenissen geklaagd over het bewijs van het oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening. Mijn ambtgenoot Spronken nam het standpunt in dat de bewezenverklaring zonder meer uit de gebezigde bewijsmiddelen kon worden afgeleid. De Hoge Raad verklaarde de verdachte met toepassing van art. 80a RO niet-ontvankelijk in zijn beroep in cassatie.